Uitstrijkje in de huisartsenpraktijk

Uitstrijkje maken

Hoe ontstaat baarmoederhalskanker? Baarmoederhalskanker wordt door virussen veroorzaakt. Met name door twee typen van het humaan papilloma virus: HPV16 en HPV18. Dit zijn de zogenaamde hoogrisico typen HPV (hrHPV). HPV kan door seksueel contact worden overgedragen. Meestal zorgt uw lichaam ervoor dat het virus binnen anderhalf jaar wordt opgeruimd. Gebeurt dat niet, dan kunnen er afwijkende cellen in de baarmoederhals ontstaan. De afwijkende cellen kunnen in de loop van jaren veranderen in baarmoederhalskanker. Het duurt gemiddeld 10 tot 15 jaar voordat een hrHPV-infectie eventueel baarmoederhalskanker wordt.

De uitslag van het uitstrijkje

Baarmoederhalscellen normaal

Meestal is het uitstrijkje in orde en zijn de baarmoederhalscellen normaal. Het uitstrijkje hoeft dan pas na vijf jaar te worden herhaald. De uitslag wordt ook wel PAP 1 genoemd.

Uitstrijkje niet goed te beoordelen

Soms is het uitstrijkje niet goed te beoordelen. Er zijn dan bijvoorbeeld geen baarmoederhalscellen te zien. Of er zit teveel bloed in het uitstrijkje. Dan moet het uitstrijkje na zes weken worden herhaald. Deze uitslag wordt ook wel PAP 0 genoemd.

Lichte afwijkingen

Soms worden in het uitstrijkje afwijkende cellen gevonden. Het is geen kanker. Deze afwijkingen verdwijnen meestal binnen een tot anderhalf jaar vanzelf. Om dat te controleren moet het uitstrijkje na 6 en na 12 maanden worden herhaald. Dan wordt ook onderzocht of u besmet bent met het humaan papilloma virus (HPV). Als HPV wordt gevonden en de baarmoederhalscellen nog steeds kleine afwijkingen hebben, dan gaat u voor verder onderzoek naar de gynaecoloog. Het gaat hier om uitslagen die we ook wel PAP 2 of PAP 3a1 noemen.

Ernstige afwijkingen

Als in het uitstrijkje cellen te zien zijn met meer afwijkingen, dan wordt u altijd voor verder onderzoek naar de gynaecoloog verwezen. Er is dan een kleine kans dat u baarmoederhalskanker krijgt. Van elke 30 vrouwen met deze uitslag heeft er ongeveer één baarmoederhalskanker. De gynaecoloog bekijkt of de afwijking vanzelf kan herstellen of dat u moet worden behandeld. Een eenvoudige ingreep aan de baarmoederhals kan het ontstaan van baarmoederhalskanker tegengaan. Het gaat hier om verschillende uitslagen met de volgende code: PAP 3a2, PAP 3b, PAP 4 en PAP 5. 

Hoe gaat het verder na een uitstrijkje?

Drie tot vijf weken nadat het uitstrijkje is gemaakt, krijgt u thuis een brief met de uitslag van het onderzoek. Als er afwijkingen zijn gevonden, dan wordt u eerst door de praktijk gebeld. Als u lang op de uitslag moet wachten, neem dan contact op met de huisartsenpraktijk. Een uitstrijkje wordt vaak beschreven met Pap-codes. Als bij uw uitslag een Pap-code wordt genoemd, kunt u aan de hand van onderstaande lijst controleren wat daarmee wordt bedoeld.  

1. Pap 0: uitstrijkje niet goed te beoordelen; herhalen na 6 weken.
2. Pap 1: uitstrijkje in orde; normale baarmoedercellen; herhalen na 5 jaar.
3. Pap 2 en 3a: geringe afwijkingen; het uitstrijkje wordt na 6 maanden herhaald en op het humaan papilloma virus (HPV) onderzocht.
4. Pap 3b en 4: matig ernstige afwijkingen; naar de gynaecoloog.
5. Pap 5: ernstige afwijkingen: kan kanker zijn; naar de gynaecoloog. 

Wanneer contact opnemen met uw huisarts?

Natuurlijk blijft het van belang dat u bij klachten onderzoek laat doen. O?k als u een HPV-vaccinatie heeft gehad of kort geleden een uitstrijkje heeft laten maken. Klachten zijn bijvoorbeeld:  

1. abnormale vaginale afscheiding;
2. onverwacht vaginaal bloedverlies (zoals na het vrijen, tussen twee menstruaties of na de overgang).

Maak bij dit soort klachten een afspraak voor het spreekuur van uw huisarts. Dan wordt (opnieuw) een uitstrijkje gemaakt en bekeken of verder onderzoek nodig is.

Animatie over uitstrijkje

Wilt u weten hoe een uitstrijkje gemaakt wordt, kijk dan naar deze animatie, waarop u stap voor stap kunt zien hoe het onderzoek plaats vindt.

Meer informatie over het uitstrijkje