Claudicatio (etalagebenen)

Etalagebenen is een slagadervernauwing in de benen. Bij iemand met etalagebenen worden de benen tijdens het lopen stram of pijnlijk, waardoor je telkens even stil moet blijven staan. Soms gaat het gepaard met kramp. Na een korte pauze trekt de pijn weg en kan je verder, maar na een poosje komt de pijn weer op. Sommige mensen met pijnlijke benen proberen zichzelf een houding te geven door in een winkelstraat van etalage naar etalage te lopen, vandaar de naam. Etalagebenen ontstaan door een probleem met de bloedtoevoer naar de beenspieren. Tijdens het lopen hebben de beenspieren meer zuurstof nodig en als de beenslagaders die zuurstof niet kunnen aanvoeren, worden de spieren stram en pijnlijk. Als het lopen stopt, neemt de zuurstofbehoefte af en trekt de pijn weg.

De medische term voor etalagebenen, claudicatio, verwijst naar de Romeinse keizer Claudius, die mank liep.

Oorzaak en ernst

De oorzaak van etalagebenen is een vernauwing in de slagaders, een sluipend ziekteproces dat zich ook kan voordoen op andere plaatsen dan de benen. Etalagebenen zijn op zichzelf niet ernstig, maar slagaderziekte kan ook leiden tot een ernstige ziekte zoals een hartinfarct. Ongeveer één op de vier mensen met etalagebenen overlijdt binnen vijf jaar aan een hartinfarct. Verder kunnen etalagebenen na verloop van tijd een amputatie van een slecht doorbloed lichaamsdeel noodzakelijk maken, bijvoorbeeld van een teen.

Keizer Claudius

De medische naam voor etalagebenen, claudicatio of voluit claudicatio intermittens, betekent in het Latijn ?met tussenpozen mank lopend?. Het woord claudicatio gaat terug op de Romeinse keizer Claudius, die mank liep. De naam is onder artsen volledig ingeburgerd, hoewel de vorstelijke herkomst medisch gezien eigenlijk niet correct is. Keizer Claudius had een aangeboren gebrek en leed voor zover bekend niet aan de ziekte die naar hem genoemd is.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor etalagebenen zijn roken en diabetes. Andere belangrijke risicofactoren worden besproken in de tekst over slagaderziekte, de achterliggende oorzaak van etalagebenen. Roken en diabetes vormen specifiek voor etalagebenen een extra risico. Bij etalagebenen zal de huisarts erop aandringen dat je alle risicofactoren aanpakt, maar in het bijzonder deze twee.

Plaats van de pijn versus plaats van de vernauwing

De plaats waar de pijn optreedt zegt iets over de plaats waar de slagader vernauwd is. Vanuit de benen gezien komt het zuurstofrijke bloed van boven. De verstopping in de aanvoer zit daarom altijd hoger dan de plaats van de pijn. Er zijn grosso modo drie plaatsen waar de pijn zich kan voordoen: 

1. In de bovenbenen en bij langer doorlopen uitstralend naar de kuit. Waarschijnlijk zit de vernauwing dan in de slagaders in de heupen, op de plaats waar de aorta zich vertakt in de twee bekkenslagaders.
2. In de kuit. De vernauwing zit dan waarschijnlijk in de slagaders in het bovenbeen boven de knie.
3. Onderbeen en voet. De vernauwing bevindt zich waarschijnlijk in de slagaders in het onderbeen. 

Looptraining

De ernst van de ziekte wordt uitgedrukt in het aantal meters dat je kunt lopen zonder pijn. Hoe minder ver je kunt lopen, hoe ernstiger de ziekte. De ervaring leert dat je dit ook kunt omdraaien. Van lopen word je beter. Daarom gaat iemand met etalagebenen vaak op looptraining. Hoe het komt dat lopen de klachten vermindert, is niet helemaal duidelijk. Misschien komt het door de vorming van collateralen, nieuw gevormde bloedvaten die de functie van de afgesloten slagaders kunnen overnemen.

Aspirine en een operatieve ingreep

Bij etalagebenen zal een dokter stollingwerende medicijnen zoals aspirine voorschrijven. Als een beenslagader ernstig vernauwd is, kan dotteren helpen. Hierbij wordt een opgevouwen ballonnetje via een katheter naar de vernauwing geleid, waar het voorzichtig wordt opgeblazen. Soms kan tijdens een vergelijkbare operatieve ingreep een omleiding worden aangelegd.

Download de folder van de Nederlands Hartstichting.

Etalagebenen